جمره وسطییکی از جمرات سه گانه جمره وسطی می باشد که رمی آن بر حاجی واجب است. ۱ - بیان جَمْرَه وُسطىٰهمان جمره میانی می باشد. ۲ - توضیح مکانی جمره وسطیجمره وسطی با فاصله حدود دویست متر بین جمره اولی و جمره عقبه قرار دارد. ۳ - توضیح تاریخی جمره وسطیقبلا به صورت یک ستون بود، لیکن در تغییرات انجام گرفته در سال ۱۴۲۵ هجرى قمرى به صورت دیوارى به طول ۲۵ متر و عرض یک متر درآمده است. ۴ - کاربرد جمره وسطی در فقهاز آن در باب حج سخن گفته‌اند. ۵ - احکام جمره وسطیامام خمینی در مناسک حج می‌نویسد: «شب‌هایی که واجب است (حاجی) در منی بیتوته کند باید در روز آنها رمی جمرات سه‌گانه کند؛ یعنی سنگ‌ریزه بزند به سه محل، که یکی را جمره اولی و یکی را جمره وسطی و یکی را جمره عقبه گویند؛ ولی اگر عمداً همه آن را ترک کند به حج او ضرر نمی‌رساند و صحیح است، گرچه در صورت عمد معصیت‌کار است.» پس بر حاجی واجب است روزهاى یازدهم و دوازدهم ذیحجه (ایام تشریق) بعد از رمی جمره اولی، جمره وسطی و پس از آن جمره عقبه را رمى کند. همچنین در «روز سیزدهم برای کسی که بیتوته شب سیزدهم بر او واجب است» [۳]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۸۲، کتاب الحج، القول فی رمی الجمار الثلاث، مسالة ۱.
و «ترتیب (در رمی جمرات) واجب است به اینکه از جمره اول شروع کند، سپس جمره وسطی و پس از آن جمره عقبه، پس اگر مخالف این ترتیب عمل کند و لو اینکه از روی عمد نباشد، اعاده آن به‌طوری که ترتیب حاصل شود واجب است»؛ [۴]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۸۳، کتاب الحج، القول فی رمی الجمار الثلاث، مسالة ۴.
بنابراین «مثلاً اگر اول به جمره وسطی‌انداخت و بعد به جمره اولی، کفایت می‌کند که جمره وسطی را دوباره به جا آورد و بعد جمره عقبه را و اعاده جمره اولی لازم نیست.» و «اگر کسی چهار سنگ به جمره اولی بیندازد و آن را رها کند و مشغول جمره بعدی بشود کافی است، و لازم نیست تمام هفت سنگ مقدم باشد؛ پس می‌تواند چهار سنگ به جمره اولی بزند و بعد چهار سنگ به جمره وسطی و بعد مشغول جمره عقبه شود و به هر ترتیب می‌خواهد هفت سنگ جمره عقبه و سه سنگ آن دو تای دیگری را بیندازد، لکن احتیاط واجب از برای کسی که از روی علم و عمد این کار را کرده است اعاده است.» و «آنچه که در رمی جمره عقبه معتبر است بدون هیچ فرقی در سنگ‌ها و در رمی (اینجا) معتبر است.» [۷]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۸۳، کتاب الحج، القول فی رمی الجمار الثلاث، مسالة ۲.
و «وقت رمی از طلوع آفتاب تا غروب است، پس اختیاراً در شب جایز نیست و اگر دارای عذری مثل خوف و مرض یا علتی باشد و یا چوپان باشد، در شب (قبل از) آن روز یا شب بعدی جایز است.» [۸]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۸۳، کتاب الحج، القول فی رمی الجمار الثلاث، مسالة ۳.
و «اگر رمی یک روز را فراموش کند، باید روز دیگر آن را قضا نماید و اگر دو روز را فراموش کرد، باید در روز سوم هر دو را قضا نماید و همچنین است اگر عمداً رمی را ترک نماید. و واجب است قضا را بر ادا مقدم دارد و آن را که جلوتر قضا شده مقدم دارد، پس اگر رمی روز عید و بعد آن را ترک نماید روز دوازدهم اول وظیفه رمی روز عید را به جا می‌آورد، سپس وظیفه روز یازدهم و پس از آن روز دوازدهم را. و خلاصه اینکه: ترتیب به همان‌گونه که در ادا معتبر است، در قضا - چه در تمام جمرات و چه در بعض آنها - معتبر است، بنابراین اگر بعضی‌ها را - مثلاً مانند جمره اول - ترک کرده باشد و در روز دیگر متوجه شود، باید اول وظیفه روز قبل را به ترتیب انجام دهد، سپس وظیفه همان روز را بیاورد، بلکه احتیاط (واجب) آن است که در جایی که تمام جمره‌ها را یا بعضی از آنها را با چهار سنگ رمی نماید و در روز دیگر یادش بیاید، قضا را بر ادا مقدم بدارد و آن را که جلوتر قضا شده بر غیر آن مقدّم دارد.» [۹]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۸۳، کتاب الحج، القول فی رمی الجمار الثلاث، مسالة ۶.
۶ - پانویس۷ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، جلد۳، صفحه۱۰۵. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |